Libya'nın kaosa sürüklenmesinden on yıl sonra, istikrar sağlanırsa, birçok ülke petrol zengini ülkede milyarlarca dolarlık potansiyel altyapı projelerini izliyor. Ekonomist Kamal Mansouri, Libya'nın yeniden yapılanma hamlesinin Orta Doğu ve Kuzey Afrika'daki en büyüklerden biri olmasını bekliyor. Uzun süredir diktatör Muammer Kaddafi'nin 2011 ayaklanmasında devrilmesinden bu yana şiddet ve siyasi kargaşanın pençesinde olan Libya'yı yeniden inşa etmek için "100 milyar dolardan fazla" (852,41 milyar TL) gerektiğini tahmin ediyor. Türkiye, eski sömürge gücü İtalya ve komşu Mısır, yeniden yapılanma anlaşmalarında aslan payını almaya aday. Başkent Trablus'ta, deniz kıyısında düzinelerce paslı vinç ve bitmemiş binalar, 2000 ile 2010 yılları arasında başlatılan milyarlarca dolar değerindeki yüzlerce terk edilmiş projenin kanıtı. Kaddafi'nin devrilmesinden sonra Libya, rakip yönetimleri destekleyen karmaşık, sürekli değişen milisler ve yabancı paralı askerlerin kontrolü altına girdi. Türkiye, BM destekli Trablus merkezli hükümeti desteklerken, savaşan ancak başkenti ele geçiremeyen darbeci General Khalifa Haftar'a sadık doğu merkezli güçler, Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Mısır'ın desteğini aldı. Ancak geçen Ekim ayında BM destekli bir ateşkes anlaşması imzalanarak Mart ayında geçici bir yönetimin kurulmasının yolu açıldı. Başbakan Abdul Hamid Muhammed Dbeibah liderliğindeki Ulusal Birlik Hükümeti (GNU), yasal bir çerçeve üzerinde zamanında anlaşmaya varıldığı takdirde Aralık ayında cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri düzenlemekle görevlendirildi.

İş ekipleri tarafından mahkemeye verildi

Yeni yönetim, Libya'yı büyük iş delegasyonlarıyla birlikte ziyaret eden batılı ve bölgesel liderler tarafından ayarlandı. Dbeibah ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan son aylarda birkaç kez bir araya geldi ve finans, petrol ve doğal gaz ve Libya'nın yeniden yapılandırılması süreci dahil olmak üzere birçok alanda işbirliğini daha da geliştirme sözü verdi. Türkiye'den üst düzey heyetler de son aylarda birkaç kez Trablus'u ziyaret etti. Erdoğan, heyetlerin eşlik ettiği Dbeibah'ı en son 7 Ağustos'ta Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Ticaret Bakanı Mehmet Muş ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu'nun katıldığı toplantıda kabul etti. Kaddafi'nin devrilmesinin ardından çıkan iç savaş sırasında güvenlik endişeleri nedeniyle Libya'dan kaçan Türk şirketleri 2011 yılında 19 milyar dolarlık projeyi yarım bırakmıştı. İki ülke arasındaki son görüşmelerde projelerin yeniden başlaması gündemin en başında yer aldı. Türkiye, Türk firmalarının ülkenin yeniden inşasında aktif rol alacağını söyledi. Geçen yıl iki ülke, ülkedeki yerel inşaatçıların sözleşmelerindeki çıkmazı çözmenin yolunu açması beklenen bir mutabakat zaptı (MoU) imzaladı. Yetkililer, özellikle petrol ve doğal gaz da dahil olmak üzere enerji konusunda işbirliğini geliştirme isteğini dile getiriyorlar. Öte yandan İtalya Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio, ziyareti sırasında İtalyan enerji devi ENI'nin başkanına eşlik etti. Mayıs ayında, bir mühendis ve iş adamı olan Dbeibah, Roma'yı ziyaret etti ve İtalyan mevkidaşı Mario Draghi ile enerji projelerinde işbirliğini genişletmek için anlaştı. İtalya, 1959'dan beri ENI'nin önde gelen yabancı oyuncu olduğu bir enerji sektörü olan Afrika'nın en büyük petrol rezervlerine sahip ülkedeki ticari çıkarlarını savunmayı hedefliyor. Firmanın güney Libya'da bir fotovoltaik güneş enerjisi santrali inşa etmeyi önerdiği bildiriliyor. Haziran ayında İspanya Başbakanı Pedro Sanchez de bir iş ekibiyle ziyaret ederken, Dbeibah Paris'e gitti. Dbeibah yönetimi çeşitli iş forumlarında yer aldığından, Türkiye, Mısır, Tunus ve Cezayir de kazançlı sözleşmeler peşinde. Rusya'nın enerji grubu Tatneft'ten bir heyet, petrol arama projelerini incelemek için Haziran ayında Trablus'u ziyaret etti.

Finansman, istikrarla ilgili sorular

Global Initiative kıdemli üyesi ve Libya uzmanı Jalel Harchaoui, “Libya 10 yılda hiçbir şey inşa etmedi” dedi. “Altyapısını korumamış zengin bir ülke.” On yıllık şiddet havalimanlarını, yollarını ve elektrik şebekesini harap etti. Büyük projelerde ve uluslararası taliplerde herhangi bir eksiklik olmamasına rağmen, finansman ve istikrarsızlığın geri dönüp dönmeyeceği konusunda sorular devam ediyor. Bölünmeler Libya'nın ekonomisini harap etti ve petrol gelirlerinin karmaşık yönetimini, döviz rezervlerini zayıflattı. Siyasi ve ekonomik cephelerde, 2021 bütçesi henüz onaylanmadı ve BM liderliğindeki seçimleri düzenleme çabaları bocalıyor gibi görünüyor.